Mimo nieustannego rozwoju medycyny i szeroko zakrojonych działań prewencyjnych, zaburzenia przemiany lipidów są wciąż najbardziej rozpowszechnionym i najgorzej kontrolowanym czynnikiem ryzyka choroby sercowo-naczyniowej w Polsce. Według najnowszych prognoz Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego problem zaburzeń lipidowych dotyczy niespełna 20 milionów Polaków. Aby wcześnie wykrywać nieprawidłowości mogące prowadzić do poważnych chorób, warto regularnie kontrolować poziom lipidów w organizmie, wykonując lipidogram.
Co to są lipidy? Na czym polega badanie lipidogramu?
Lipidy, czyli różne frakcje cholesterolu oraz triglicerydy, to substancje tłuszczowe niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Cholesterol stanowi składnik budulcowy błon komórkowych. Jest niezbędny do syntezy kwasów żółciowych, hormonów czy witaminy D3, bierze nawet udział w przekazywaniu sygnałów w układzie nerwowym. Triglicerydy są z kolei źródłem energii dla tkanek, w szczególności mięśni. Zarówno cholesterol, jak i triglicerydy krążą w organizmie w postaci wolnej oraz związanej z białkami – jako lipoproteiny o różnej gęstości – to właśnie ich poziom oznacza się w trakcie badania lipidogramu. Ponadto określa się wzajemne stosunki lipidów we krwi, nazywane wskaźnikami aterogenności.
Oznaczanie lipidogramu – konieczność czy obowiązek?
Jeśli gospodarka lipidowa organizmu zostaje zaburzona, znacznie wzrasta ryzyko poważnych chorób układu krążenia, m.in. choroby wieńcowej i miażdżycy. Podwyższone lipidy mają również bezpośredni związek z nadwagą i otyłością. Aby zminimalizować ryzyko rozwoju zaburzeń, zaleca się badanie stężenia cholesterolu całkowitego lub lipidogramu co 5 lat, u wszystkich dorosłych, rozpoczynając już od 20. roku życia. Lipidogram wykonuje się również u dzieci i młodzieży z czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy. Jeśli istnieje potrzeba oceny skuteczności leczenia dietetycznego bądź farmakologicznego – badanie należy wykonywać znacznie częściej.
Gospodarkę tłuszczową bezwzględnie kontrolować muszą także osoby chore na cukrzycę. Badanie cholesterolu regularnie powinny wykonywać także osoby z nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą, chorobami nerek, po przebyciu zawału serca czy udaru mózgu, palące papierosy oraz pacjenci, u których w rodzinie występowały choroby układu krążenia. Istotnym wskazaniem jest również wiek – ponad 45 lat u mężczyzn i 55 lat w przypadku kobiet.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2020 r. nałożyło wręcz obowiązek badania panelu lipidowego co 2-5 lat u grup zawodowych narażonych na stres, stały dopływ informacji czy też monotonię trybu pracy.
Profil lipidowy – interpretacja
Profil lipidowy (lipidogram) obejmuje zestaw wymienionych poniżej badań. Należy mieć świadomość, że interpretacja wyników powinna zostać dokonana przez właściwie dobranego lekarza, bowiem normy lipidogramu znacznie różnią się dla pacjentów zmagających się z chorobami takimi jak cukrzyca czy choroba wieńcowa.
Lipidogram – jakie są normy?
Wartości docelowe dla obu płci przedstawiają się następująco:
stężenie cholesterolu całkowitego (TC) | < 190 mg/dl |
stężenie cholesterolu HDL (HDL-C) | > 40 mg/dl dla mężczyzn; > 45 mg/dl dla kobiet |
stężenie cholesterolu LDL (LDL-C) | < 115 mg/dl |
stężenie triglicerydów (TG) | na czczo < 150 mg/dl; nie na czczo < 175 mg/dl |
oraz zlecane zgodnie ze wskazaniami:
stężenie apolipoproteiny B (apoB) | <100 mg/dl |
stężenie lipoproteiny (a) [Lp(a)] | <30 mg/dl |
Jak przebiega badanie lipidogramu i jak się do niego przygotować?
Nie ma żadnych przeciwwskazań do badania profilu lipidowego i jego poszczególnych składowych. Podobnie jak do wielu rutynowych badań, wystarczy pobranie niewielkiej ilości krwi żylnej. Zaleca się, aby pozostać na czczo 9-12 godzin przed badaniem oraz nie spożywać alkoholu w ciągu poprzedzającej doby. Dodatkowo pamiętaj, że na badanie lipidogramu w Vigor Point nie potrzebujesz skierowania. Wystarczy, że zgłosisz się do jednej z naszych placówek w godzinach 8:00-10:00. Jeśli zależy Ci na szybkiej interpretacji wyników – poinformuj nas o tym wcześniej, abyśmy mogli zaplanować wizytę z naszym specjalistą.