Hemoglobina to niepozorne białko, które odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu naszego organizmu. Jako, że jest składnikiem krwi, nie tylko przenosi tlen do komórek, ale także usuwa z nich dwutlenek węgla. Jej rola jest nie do przecenienia, ponieważ wpływa na naszą energię, samopoczucie i ogólną kondycję. Dlatego zastanówmy się, co może prowadzić do niskiego poziomu hemoglobiny oraz jakie są skutki tego zjawiska. To nie tylko kwestia rozdrażnienia i zmęczenia, ale także potencjalnych powiązań z pewnymi schorzeniami. W dzisiejszym artykule skupimy się na tym, jak rozpoznać niedobór hemoglobiny, jakie pełni ona funkcje w organizmie, a także jaką rolę odgrywa dieta w utrzymaniu jej prawidłowego poziomu.
Czym jest hemoglobina?
Hemoglobina stanowi jedną z frakcji białkowych obecnych w krwi. To proteina wyposażona w specyficzne cząsteczki, umożliwiające przyłączanie tlenu, który został pobrany z płuc. Dzięki tej zdolności hemoglobina odgrywa istotną rolę w transporcie tlenu do wszystkich zakątków organizmu, jednocześnie wydzielając dwutlenek węgla, który powraca z komórek do płuc. Ponadto to właśnie hemoglobina odpowiada za charakterystyczną czerwoną barwę krwi.
Nieprawidłowa hemoglobina
Czy możliwe jest występowanie nieprawidłowości w budowie hemoglobiny? Otóż tak! Istnieją hemoglobiny o nieprawidłowej strukturze. Przykładem powszechnie spotykanej formy jest hemoglobina sierpowatokrwinkowa, której nieprawidłowa konstrukcja wynika z mutacji punktowej w jednym z łańcuchów hemoglobiny. Nieutlenowana hemoglobina sierpowatokrwinkowa deformuje czerwone krwinki, co prowadzi do rozwoju niedokrwistości sierpowatej, zwanej także anemią sierpowatą. Innym rodzajem nieprawidłowo zbudowanej hemoglobiny jest methemoglobina, pozbawiona zdolności do przenoszenia tlenu.
O czym świadczy niska hemoglobina?
Obniżony stan hemoglobiny w krwi, znany powszechnie jako anemia, sygnalizuje, że ilość hemoglobiny zawarta w czerwonych krwinkach jest niższa niż zalecana norma. Hemoglobina, będąca białkiem zawierającym żelazo, pełni kluczową rolę w przenoszeniu tlenu z płuc do tkanek i narządów w organizmie. Anemia może wynikać z różnorodnych przyczyn, takich jak niedostatek żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego, utrata krwi (np. podczas krwawienia menstruacyjnego, urazu lub choroby), schorzenia dziedziczne (jak talasemia lub sferocytoza) oraz choroby przewlekłe (jak choroba nerek czy nowotworowa).
Hematokryt i hemoglobina to dwie kluczowe miary, które często podlegają ocenie w rutynowych badaniach krwi. Hematokryt reprezentuje procentową objętość czerwonych krwinek w stosunku do ogólnej objętości krwi, natomiast hemoglobina to białko zawarte w krwinkach czerwonych, odpowiadające za transport tlenu z płuc do tkanek. Niedostateczny poziom hematokrytu i hemoglobiny jest identyfikowany jako niedokrwistość.
Przyczyny niskiego poziomu hemoglobiny
Niska hemoglobina we krwi może mieć różnorodne źródła, wśród których wyróżniamy:
Niedobór żelaza – stanowiący najczęstszą przyczynę anemii. Braki żelaza w diecie lub trudności w jego absorpcji prowadzą do deficytu żelaza w organizmie, uniemożliwiając tym samym dostateczną produkcję hemoglobiny. W celu precyzyjnej diagnozy niedoboru żelaza zaleca się przeprowadzenie badania poziomu ferrytyny w surowicy krwi. Ferrytyna stanowi istotny marker w identyfikacji niedoboru żelaza, a obniżony poziom tej substancji może wskazywać na niedokrwistość.
Niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego – składników kluczowych dla produkcji czerwonych krwinek. Braki tych witamin mogą prowadzić do niedostatecznej liczby czerwonych krwinek i, w efekcie, anemii.
Choroby przewlekłe, takie jak choroby nerek, wątroby, nowotworowa czy schorzenia autoimmunologiczne – mogą wpływać na niedobór erytropoetyny, hormonu odpowiedzialnego za stymulowanie produkcji czerwonych krwinek.
Zakażenia bakteryjne lub wirusowe, takie jak choroba popromienna czy HIV/AIDS – zdolne są oddziaływać na produkcję czerwonych krwinek, wywołując stan niedokrwistości.
Utrata krwi w wyniku urazu, choroby lub krwawienia menstruacyjnego – może skutkować deficytem czerwonych krwinek i doprowadzić do wystąpienia anemii.
Normy hemoglobiny
Do analizy ilości hemoglobiny stosuje się badanie morfologii krwi, które nie tylko ocenia ilość hemoglobiny, lecz także inne parametry dotyczące czerwonych krwinek. Do tych parametrów zalicza się hematokryt, liczba czerwonych krwinek (erytrocytów), średnie stężenie hemoglobiny w krwince, średnią masę hemoglobiny w krwince oraz średnią objętość krwinki czerwonej.
W kontekście prawidłowego poziomu hemoglobiny, warto zaznaczyć, że jest on nieznacznie różny w przypadku kobiet i mężczyzn. Zakres norm hemoglobiny dla kobiet powinien mieścić się w granicach 12-16 g/dl, natomiast dla mężczyzn optymalny poziom hemoglobiny oscyluje między 14 a 18 g/dl. Warto jednak pamiętać, że te wartości mogą nieco się różnić w zależności od laboratorium, w którym przeprowadza się analizę.
Jakie objawy daje niski poziom hemoglobiny?
Wartości referencyjne hemoglobiny ulegają zróżnicowaniu w zależności od płci:
Dla kobiet norma to 7,4–9,9 mmol/l.
Kobiety w ciąży powinny utrzymywać poziom hemoglobiny w zakresie 6,9–8,8 mmol/dl.
Natomiast u mężczyzn optymalny poziom hemoglobiny mieści się w przedziale 8,0–11,0 mmol/dl.
Poziom hemoglobiny może przejawiać się zarówno w postaci niedoboru, jak i nadmiaru, choć niedostatek tego białka jest znacznie powszechniejszy.
Objawy niskiego poziomu hemoglobiny obejmują:
- Ogólne uczucie zmęczenia, znużenia i osłabienia.
- Zwiększoną drażliwość.
- Bladą skórę.
- Niskie ciśnienie krwi.
- Bóle i zawroty głowy.
- Trudności z koncentracją.
- Tachykardię serca.
- Mogą także wystąpić epizody omdleń. Niedostateczny poziom hemoglobiny jest ściśle związany z występowaniem anemii, czyli popularnie zwanej niedokrwistością.
Odczuwasz objawy? Zrób badania!
Podejrzewasz u siebie niską hemoglobinę? Zgłoś się na badania krwi, które umożliwia kompleksową analizę składu krwi. To ważne badanie, które powinno być częścią regularnych badań profilaktycznych, wykonywanych przynajmniej raz w roku. Badanie krwi pozwala nie tylko na pomiar poziomu hemoglobiny, ale także na ocenę innych istotnych parametrów krwi, takich jak hematokryt, liczba czerwonych krwinek czy średnia masa hemoglobiny w krwince. Dzięki temu można uzyskać pełniejszy obraz stanu zdrowia krwi i wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.