W organizmie, tak jak w życiu, ważny jest balans. Aby zachować prawidłowe parametry i utrzymać homeostazę organizmu – potrzebna jest równowaga metaboliczna. Skąd się bierze i jak ją zachować?
Równowaga metaboliczna – chemiczne procesy w naszym organizmie
Działanie naszych narządów, a w konsekwencji również całych układów, bierze swój początek już w prawidłowym funkcjonowaniu komórek. Za regulowanie ich funkcji, a co za tym idzie – procesów metabolicznych, odpowiedzialne są produkowane i wydzielane w organizmie komórki. Aby zachować równowagę, musi dojść wyrównania się procesów katabolicznych i anabolicznych zachodzących w ludzkim ciele.
Metabolizm to suma wszystkich przemian chemicznych, które zachodzą w Twoim organizmie. Służą one pozyskiwaniu energii z pobranego pożywienia i wykorzystanie jej do różnorodnych procesów, które mają miejsce na różnych poziomach funkcjonowania komórkowego.
Procesy metaboliczne możemy podzielić na dwa rodzaje: kataboliczne oraz anaboliczne. Każda komórka organizmu jest zdolna zarówno do przeprowadzania procesów anabolicznych, jak i katabolicznych. Ponieważ reakcje te nie mogą zachodzić jednocześnie, za ich regulację odpowiadają hormony, nazywane analogicznie katabolicznymi bądź anabolicznymi. Co więcej – procesy te muszą ze sobą ściśle korelować, gdyż do przemian anabolicznych niezbędna jest energia uwolniona w przebiegu reakcji katabolicznych. Czym się od siebie różnią te procesy?
Procesy anaboliczne – równowaga metaboliczna
Anabolizm to określenie reakcji chemicznych, w których dochodzi do syntezy złożonych związków, zawierających więcej energii niż łącznie zawierają substraty tej reakcji. Wynika to z tego, że do powstania tych produktów niezbędne jest dostarczenie organizmowi energii, która następnie gromadzi się w wytworzonych związkach. Dostarczona energia jest magazynowana pod postacią wiązań chemicznych.
Reakcje anaboliczne inaczej nazywamy „wzrostowymi”, gdyż to dzięki nim dochodzi do procesów wzrostu i rozwoju tkanek oraz narządów. Tym samym są odpowiedzialne za przyrost masy i zwiększenie rozmiarów naszego ciała.
Do hormonów anabolicznych należą:
– insulina
– hormon wzrostu
– hormony płciowe
Procesy kataboliczne – równowaga metaboliczna
Z kolei katabolizm to szereg reakcji chemicznych, w których dochodzi do rozpadu substancji i uwolnienia energii. Otrzymanymi produktami są cząsteczki o niższej energii niż substrat. Do procesów katabolicznych zaliczamy oddychanie komórkowe, fermentację oraz glikolizę (rozpad glukozy).
Do hormonów katabolicznych zaliczamy:
– glukagon
– glikokortykosteroidy
– hormony tarczycy
Jak zachować równowagę metaboliczną?
Aby zachować lub wyregulować równowagę metaboliczną, konieczne jest przede wszystkim zadbanie o równowagę hormonalną. Czynniki, które będą negatywnie wpływały na zmiany stężenia hormonów to m.in. stres, nieprawidłowa dieta oraz niedostosowana do Twoich możliwości aktywność fizyczna. Ruch to zdrowie, ale nadmiar jednostek treningowych nie sprzyja zachowaniu równowagi metabolicznej, a w efekcie może doprowadzić do pogorszenia Twojego zdrowia.
Zbyt intensywny trening, w którym osiągamy 70% tętna maksymalnego, może skutkować spadkiem stężenia hormonów tarczycy: T3 i fT3. Zmiany te mogą prowadzić do niedoczynności tarczycy lub skutkować jej pogłębieniem.
Zbyt częsta aktywność jest stresująca dla organizmu, co prowadzi do produkcji kortyzolu i w efekcie aktywacji procesów katabolicznych. Zauważony przez nas spadek masy ciała nie wynika wtedy ze spalonej tkanki tłuszczowej, ale z katabolizmu tkanki mięśniowej.
Do zachwiania się równowagi metabolicznej dochodzi także w przypadku pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto, cukrzycą oraz hipogonadyzmem wtórnym.
Dieta metaboliczna – na czym polega?
W sytuacji rozchwianej równowagi hormonalnej, a co za tym idzie – równowagi metabolicznej, może być konieczne wprowadzenie farmakoterapii. Bardzo istotna jest także zmiana nawyków żywieniowych. Dietetyk na podstawie wyników badań oraz kompleksowego wywiadu z pacjentem opracuje plan dietetyczny skupiony na jego schorzeniach. Istotne jest znalezienie dietetyka, który ma szeroką wiedzę i doświadczenie w chorobach metabolicznych. Ponieważ każdy pacjent jest inny, a zaburzenia te mogą sięgać różnych układów oraz osiągać różne stopnie zaawansowania, bardzo istotne jest indywidualne dopasowanie diety oraz suplementacji. Wykonanie kompleksowych badań jest pierwszym krokiem do sukcesu, dlatego zachęcamy do zapoznania się z ofertą naszych pakietów badań laboratoryjnych.