Każda kobieta, która planuje zajść w ciążę, powinna sprawdzić, czy nie występuje ryzyko pojawienia się nieprawidłowej reakcji immunologicznej w jej organizmie. Może to bowiem zagrażać zdrowiu i życiu dziecka. Diagnostyka ciążowa jest szczególnie ważna w przypadku drugiej ciąży, gdyż to wtedy właśnie konflikt serologiczny pojawia się dużo częściej.
Co powinnaś wiedzieć o tego rodzaju zagrożeniu i jak możesz mu zapobiec?
Grupa krwi a konflikt serologiczny
Jeśli do tej pory nie wiesz, jaką Ty i Twój partner macie grupę krwi, koniecznie się tego dowiedz. Tym bardziej, gdy planujecie mieć dzieci, ponieważ od tej wiedzy i wykorzystania jej w ciąży, zależy zdrowie Twojego potomstwa.
Na powierzchni komórek krwi obecne są antygeny, czyli białka, które grupują się w różne układy i to one determinują grupę krwi, którą posiadasz. Możliwe kombinacje składają się z grupy A, B, AB oraz 0. Nie bez znaczenia jest też czynnik Rh, o którym z pewnością słyszałaś. W jego skład wchodzą różne antygeny, ale dla problemu, który tu omawiamy, istotny jest antygen D, który występuje w błonie komórkowej erytrocytów i odgrywa największą rolę.
Gdy przy Twojej grupie krwi widnieje oznaczenie Rh-, oznacza to, że posiadasz wszystkie antygeny oprócz pierwszego. W drugim przypadku, czyli przy Rh+ masz antygen D, co ma związek z konfliktem serologicznym.
Konflikt serologiczny — na czym dokładnie polega i kiedy do niego dochodzi?
W konflikcie serologicznym bardzo ważną rolę odgrywa czynnik Rh, który może uruchomić w Twoim ciele jako matki, reakcję immunologiczną. Oznacza to, że Twój organizm zaczyna produkować przeciwciała, czyli anty-D i kierować je przeciwko komórkom krwi dziecka.
Kiedy dochodzi do konfliktu serologicznego?
Pomimo możliwości pojawienia się konfliktu, nie zawsze do niego dochodzi. By tak się stało, muszą być spełnione pewne warunki, na które nie zawsze mamy wpływ.
Jeśli to Twoja pierwsza ciąża. wówczas konflikt serologiczny może mieć miejsce w dwóch przypadkach, a dokładnie, gdy:
- masz grupę Rh-, Twój partner grupę z czynnikiem Rh+, a dziecko odziedziczy czynnik Rh po ojcu,
- do Twojego krwiobiegu przedostanie się niewielka ilość krwi dziecka.
Warto wiedzieć, że w tej sytuacji konflikt może się pojawić dopiero w momencie porodu, kiedy to zachodzi największe prawdopodobieństwo kontaktu krwi dziecka z Twoim układem krwionośnym. Wynika to z faktu, że w okresie ciąży wasze krwiobiegi oddzielone są od siebie łożyskiem. Tym samym Twój organizm nie ma powodu do wytworzenia przeciwciał anty-D i skierowania ich przeciwko krwi dziecka. Co innego, gdy w trakcie ciąży dojdzie do krwawienia z łożyska, stąd konflikt serologiczny może się pojawić również przy pierwszej ciąży.
Choć rzadko do tego dochodzi, to konflikt serologiczny może mieć miejsce również wtedy, gdy masz grupę krwi 0, a dziecko odziedziczy grupę krwi z antygenami A lub B po ojcu.
Powinnaś też pamiętać, że jeśli raz doszło do wytworzenia przeciwciał anty-D, pozostają one w Twoim organizmie już na zawsze. To ważne, gdy planujesz mieć więcej dzieci, co wiąże się z podjęciem odpowiednich działań, które zapobiegną konfliktowi serologicznemu. W innym przypadku mogą realnie zagrozić życiu Twojego dziecka jeszcze przed urodzeniem.
Kiedy nie dochodzi do konfliktu serologicznego?
O tym też warto wiedzieć, by niepotrzebnie się nie niepokoić po poznaniu grupy krwi swojej lub swojego partnera. Konflikt serologiczny nie wystąpi, jeśli:
- masz grupę krwi z czynnikiem Rh+, a Twój partner z czynnikiem Rh-,
- oboje z partnerem macie grupę Rh-,
- dziecko nie odziedziczy po ojcu grupy krwi Rh+.
Niezależnie od tego, powinnaś zrobić dokładne badania, zanim zajdziesz w ciążę. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że konflikt serologiczny Ciebie nie dotyczy.
Konflikt serologiczny — jak mu zapobiegać
Zapobieganie w tym przypadku jest ważne przede wszystkim ze względu na możliwe skutki konfliktu, które są bardzo niebezpieczne dla dziecka. Największe zagrożenie dla życia stanowi możliwość rozwinięcia się choroby hemolitycznej, do której dochodzi po zaatakowaniu krwi dziecka przez przeciwciała anty-D matki. W takiej sytuacji lekarz musi wykonać przetoczenie krwi bezpośrednio do krążenia płodowego, by zapobiec niedokrwistości.
W sytuacji wykrycia konfliktu serologicznego lekarz poda Ci immunoglobulinę anty-D. Zneutralizuje ona komórki płodowe w Twojej krwi, zanim jeszcze Twój układ immunologiczny rozpozna je i potraktuje jako wrogie dla organizmu. Tym samym nie rozpocznie wytwarzania przeciwciał anty-D.
Tego typu działanie ma miejsce albo tuż po urodzeniu dziecka, albo po poronieniu, czy też po krwawieniu, do którego może dojść jeszcze w czasie ciąży.
Konflikt serologiczny, choć sam w sobie bardzo groźny, przy obecnym rozwoju medycyny i możliwości monitorowania poziomu przeciwciał anty-D, nie musi negatywnie wpłynąć na zdrowie i życie dziecka. Dlatego warto już na samym początku poważnego związku, wykonać podstawowe badania krwi. Dzięki nim dowiesz się, czy tego typu sytuacja wam grozi, czy też możecie być spokojni o wasze przyszłe potomstwo.