Odwodnienie u osób starszych to problem, z którym bardzo często zmagają się osoby opiekujące się seniorami. Na prośbę o wypicie szklanki wody nierzadko słyszą odmowę, bo przecież pije się wtedy, gdy chce się pić. A skoro nie czują pragnienia, to nie widzą też potrzeby, by na bieżąco nawadniać swój organizm.
Z czego wynika osłabione, a często też brak pragnienia u osób starszych? Co można zrobić, by nie dopuszczać do odwodnienia ich organizmu?
Dlaczego woda jest tak ważna dla człowieka?
Woda jako główny składnik twojego ciała, bierz udział w wielu procesach zachodzących w organizmie. Gdy spada jej poziom, dochodzi do zaburzenia przemiany materii, reakcji metabolicznych, termoregulacji i przemiany materii.
Poza tym, woda:
- dostarcza tlen i ważne składniki odżywcze do wszystkich komórek ciała,
- odpowiada za wchłanianie i przyswajanie witamin, minerałów, aminokwasów, glukozy i innych ważnych substancji, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu,
- oczyszcza organizm z toksyn,
- wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mięśni i stawów.
Ze względu na to, iż Twój organizm nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić dziennego zapotrzebowania na płyny poprzez wykorzystanie procesów przemiany materii, woda musi być regularnie dostarczana z zewnątrz. Część z niej przyjmujesz wraz ze spożywanym pokarmem, a pozostałą musisz uzupełnić w formie płynów. Tylko w ten sposób może zapewnić swojemu ciału składnik niezbędny do jego prawidłowego funkcjonowania i utrzymania zarówno zdrowia fizycznego, jak i psychicznego.
Jak rozpoznać, że doszło do odwodniania u osoby starszej?
Odwodnienie u osób starszych to stan, który ze względu na różne dolegliwości i choroby towarzyszące, początkowo bardzo trudno rozpoznać. Warto jednak zwracać uwagę na ilość wypijanych przez nich płynów. Zbyt mała ilość może mieć bowiem negatywny wpływ na rozwój różnych schorzeń. Wynika to z faktu, iż niski poziom nawodnienia często wiąże się też z niedoborem elektrolitów i tym samym powoduje zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej.
Sprawdź: Jak skutecznie nawodnić organizm i przywrócić równowagę w gospodarce wodno-elektrolitowej?
Jest kilka etapów odwodnienia. Im wcześniej zorientujesz się, że doszło do niego u bliskiej ci lub podopiecznej starszej osoby, tym lepiej.
Gdy dojdzie do niedoborów wody na poziomie 2-4% masy ciała, u seniora może się to objawiać:
- osłabieniem,
- brakiem apetytu,
- suchością w ustach,
- rzadkim oddawaniem moczu,
- skurczami i bólami mięśni,
- zapadniętymi oczami,
- bólem i zawrotami głowy,
- zmniejszonym poceniem się,
- zaburzeniami mowy i widzenia.
W drugim etapie odwodnienia (ubytek wody na poziomie 5-6% masy ciała) dochodzi senność oraz mrowienie, drętwienie i drażliwość.
Jeśli z jakiegoś powodu odwodnienie u osób starszych osiągnie poziom 10-15% masy ciała, objawów nie sposób przeoczyć. Przyjmują one postać drgawek, zaburzeń świadomości, utraty mowy, obrzęku języka, a nawet utraty przytomności.
Jeśli płyny nadal nie będą uzupełniane, może dojść do śmierci.
Odwodnienie u osób starszych — jak można mu zapobiec
Ze względu na to, iż z wiekiem zmniejsza się naturalne uczucie pragnienia, seniorzy bardzo często zapominają o uzupełnianiu płynów w ciągu dnia. By temu zapobiec, zwykle niezbędna okazuje się pomoc osób trzecich, choć i to nie zawsze wystarcza. Dlatego warto wiedzieć, jak skutecznie wspierać starsze osoby i pomagać im pokonywać opór przed regularnym piciem czystej wody w odpowiedniej ilości. Jak zatem zapobiegać nadmiernej utracie płynów u seniora?
Aby nie dopuścić do odwodnienia osoby starszej:
- regularnie w ciągu dnia przypominaj o wypiciu niewielkiej porcji płynów,
- do popijania leków podawaj czystą wodę niegazowaną,
- zachęcaj do spożywania owoców i warzyw o dużej zawartości wody oraz do niektórych produktów mlecznych,
- nie dopuszczaj do spożywania przez seniorów napojów gazowanych, co może dodatkowo zmniejszać i tak niewielkie uczucie pragnienia,
- ogranicz spożywanie przez osobę starszą kawy, mocnej herbaty i produktów o dużej zawartości białka, które mogą mieć działanie moczopędne,
- osobom, które nie chcą pić czystej wody (nierzadko twierdzą, że czują mdłości w trakcie picia), proponuj wodę z naturalnymi dodatkami smakowymi lub soki owocowe i warzywne,
- seniorów, którzy dużą część dnia spędzają sami, zaopatrz w urządzenie czasowe przypominające o piciu wody – to może aplikacja w telefonie lub smartwatch,
- w przypadku osób, które nie uzupełniają płynów ze względu na nietrzymanie moczu, zachęcaj do picia wody, gdy są w domu, a zmniejszania spożycia, gdy znajdują się poza nim. Pomocne też może okazać się zachęcanie do picia wody częściej, ale w bardzo mały ilościach,
- w okresie lata, gdy temperatura powietrza jest wyższa, zadbaj, by starsza osoba nie przebywała na pełnym słońcu.
W przypadku niewielkiego odwodnienia zwykle wystarczy uzupełnienie wody przez regularne jej picie w ciągu dnia. Jeśli jednak zauważysz, że starsza osoba ma niskie ciśnienie, nierówno oddycha, ma przyspieszone tętno, a do tego w ciągu dnia bardzo rzadko oddaje mocz, warto umówić ją na wizytę do lekarza. Sprawdzi on, czy nie doszło do zbyt dużej utraty wody oraz zaburzenia gospodarki elektrolitowej w organizmie. Gdy stwierdzi, że doszło do odwodnienia, może zaproponować skuteczną formę uzupełnienia zarówno płynów, jak i niezbędnych elektrolitów.