Osoby chorujące na cukrzycą często doświadczają stresu, ponieważ funkcjonowanie z tą chorobą może być wyjątkowo wymagające. Choroba stanowi źródło niepokoju i obaw związanych z utrzymaniem właściwego poziomu cukru we krwi. Z kolei stres ma istotny wpływ na organizm. Może prowadzić do wzrostu poziomu cukru we krwi u diabetyków. Czy słyszałeś kiedyś o takim terminie jak „wypalenie cukrzycowe”?
Wypalenie cukrzycowe to stan odnoszący się do sytuacji, w której osoba z cukrzycą doświadcza ogromnego obciążenia emocjonalnego związanego z zarządzaniem swoją chorobą. Pacjent czuje się wykończony, przytłoczony, a nawet zniechęcony do dalszej walki z cukrzycą. Wypalenie cukrzycowe może prowadzić do nieprawidłowego zarządzania cukrzycą, zaniedbywania kontroli glukozy we krwi i niestabilności zdrowotnej.
Cukrzyca a stres
Organizm reaguje na sytuacje, które wydają się dla nas nowe i niepewne, nazywane stresorami, poprzez wywołanie naturalnej reakcji zwanej stresem. Stres jest powszechnie postrzegany jako zjawisko niekorzystne. Przede wszystkim ze względu na to, że w czasie stresu nasz organizm zwiększa produkcję wolnych rodników, co może przyspieszać procesy starzenia. Wiele teorii sugeruje także, że stres może wpływać na rozwijanie się różnych chorób somatycznych, w tym cukrzycy. Dla diabetyków stres może stanowić dodatkowy problem, ponieważ często prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi.
Istnieje teoria sugerująca, że długotrwały i intensywny stres może mieć wpływ na rozwinięcie cukrzycy typu 1. Silny stres może uruchamiać proces autoimmunologiczny, który prowadzi do tej choroby. Badania dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1, wykazały, że w wielu przypadkach diagnoza tej choroby następowała po trudnych wydarzeniach w życiu dziecka, takich jak rozwód rodziców lub utrata członka rodziny.
Inne teorie wskazują na rolę stresu w kształtowaniu ryzyka otyłości, a w konsekwencji – pojawienia się cukrzycy typu 2. Natomiast wpływ stresu na poziom cukru we krwi jest dobrze zrozumiany i osoby z cukrzycą doświadczają go praktycznie codziennie. W miarę jak doświadczamy coraz większej liczby sytuacji stresowych w naszym życiu, utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi staje się coraz trudniejsze.
Jak stres wpływa na organizm?
Sytuacja stresowa to bodziec, który przygotowuje nasz organizm do działania. W momencie stresu organizm natychmiast mobilizuje się do „walki lub ucieczki”. Dzisiejsze realia życia są znacznie inne, a sytuacje stresowe często nie są krótkotrwałe i epizodyczne. Często doświadczamy długotrwałego stresu, który ma negatywny wpływ na zdrowie. Mimo to, reakcje organizmu na stresowe bodźce pozostają niezmienne.
Organizm pod wpływem stresu reaguje w następujący sposób:
- zwiększa się częstotliwość akcji serca,
- wzrasta ciśnienie krwi,
- przyspiesza oddech,
- źrenice poszerzają się,
- wzrasta poziom cukru we krwi (przypływ energii do mięśni, płuc i serca).
Jak stres podnosi cukier?
W wyniku stresu dochodzi do wzrostu poziomu kortyzolu, który jest hormonem przeciwnie działającym do insuliny. Im wyższy poziom kortyzolu w organizmie, tym mniej skutecznie działa insulina. Dodatkowo, organizm w stanie mobilizacji potrzebuje większej ilości energii, czyli glukozy. W związku z tym, w okresie stresu organizm uwalnia zapasy glukozy zgromadzone w wątrobie w postaci glikogenu. Innymi słowy, kiedy doświadczamy stresu, uruchamiana jest produkcja glukozy, a działanie insuliny zostaje ograniczone.
Cukrzyca typu 1 a stres
Reakcja organizmu na stres jest indywidualna i zależy od stopnia stresu, który jest trudny do zmierzenia. Dlatego trudno jest zapobiec hiperglikemii spowodowanej stresem. Niemniej jednak, radzenie sobie z hiperglikemią wywołaną stresem wymaga wprawy i zrozumienia własnego organizmu. Osoby z długotrwałą cukrzycą opracowują swoje metody radzenia sobie ze stresem. Na przykład, jeśli wiemy, że czeka nas stresujące wydarzenie i używamy pompy insulinowej, możemy zwiększyć przepływ bazowy insuliny. Dokładnie o ile zwiększyć to zależy od każdej osoby, dlatego eksperymentujemy, zaczynając od niewielkich zmian i dostosowując dawki stopniowo, aby osiągnąć optymalne rezultaty. Cukrzyca typu 1 a stres to ważny związek, ponieważ stres może mieć istotny wpływ na zarządzanie cukrzycą typu 1.
Jeśli podajemy insulinę za pomocą wstrzykiwaczy, zazwyczaj możemy reagować na podwyższony poziom cukru we krwi, podając dawkę korekcyjną po wystąpieniu hiperglikemii wywołanej stresem. W sytuacjach stresowych częsta samokontrola glukozy jest kluczowa, ponieważ tylko ona pozwala elastycznie dostosowywać się do zmian poziomu cukru we krwi spowodowanych kortyzolem.
Czym jest wypalenie cukrzycowe?
Wypalenie cukrzycowe to stan, który przypomina trochę depresję, ale nie jest to dokładnie to samo. Najbardziej charakterystyczne objawy wypalenia cukrzycowego to:
- Ogólne uczucie zmęczenia i utrata motywacji do przestrzegania zasad samokontroli w cukrzycy;
problemy ze snem; - emocjonalne wyczerpanie, co objawia się brakiem wiary w własne zdolności i działania;
- intensywne przeżywanie silnych emocji, takich jak złość, smutek i lęk;
- negatywne podejście do lekarzy i samej choroby, co może prowadzić do braku zaangażowania utrzymanie właściwego poziomu cukru we krwi;
- całkowita utrata zainteresowania dbaniem o kontrolę metaboliczną, co wyraża się buntowniczym
- nastawieniem wobec choroby i zwiększa ryzyko powikłań.
Stan wypalenia cukrzycowego występuje u co trzeciego pacjenta z cukrzycą. Najczęściej jest obserwowany u młodych osób z cukrzycą. Zwłaszcza u tych, którzy chorują od wczesnego dzieciństwa.