Czym jest grupa krwi i jakie ma znaczenie? Możliwe, że wiesz, jaką masz grupę krwi, ale wciąż nie znasz odpowiedzi na te, wydawałoby się proste pytania. Dzieje się tak pomimo tego, że zarówno w filmach, programach dokumentalnych, artykułach, jak i w życiu, gdzie od czasu do czasu chorujesz i doznajesz drobnych urazów, przewija się tematyka związana z krwią.
Jeśli tak właśnie jest w Twoim przypadku, może czas to zmienić. Ta wiedza może Ci się bardzo przydać. Może też skłoni Cię do wykonania badań, jeśli do tej pory Twoja grupa krwi jest dla Ciebie wielką niewiadomą.
Czym jest krew?
Wiesz, jak wygląda i mniej więcej jaką funkcję pełni. Krąży w całym Twoim organizmie jako płyn ustrojowy, bez którego nie działałyby żadne układy. Gdy tracisz krew, tracisz tak naprawdę życie. Stąd stwierdzenie, które pada z ust lekarzy, którzy stwierdzają, że pacjent wykrwawił się na śmierć. Zwykle dzieje się tak, gdy dojdzie do szybkiej utraty dużej ilość krwi, co ma miejsce między innymi w wyniku wypadku komunikacyjnego.
Krew ludzka składa się z:
- osocza — głównym jego składnikiem jest woda z rozpuszczonymi w niej substancjami odżywczymi, białkami, elektrolitami, produktami przemiany materii i innymi, ważnymi dla organizmu elementami,
- elementów morfotycznych — czyli leukocytów, erytrocytów i trombocytów.
Krew pełni wiele kluczowych funkcji w organizmie. Do jednego z głównych jej zadań należy transport tlenu, dwutlenku węgla, hormonów, substancji odżywczych i innych substancji, pomiędzy komórkami w różnych częściach Twojego ciała. Krążąc w organizmie, zapewnia Ci też stałą temperaturę ciała. Bierze również udział w procesach obronnych przed patogenami, które wywołują różne choroby.
Co to jest grupa krwi i jakie są jej rodzaje?
Na powierzchni erytrocytów obecne są antygeny, które odpowiedzialne są za zlepianie się ze sobą krwinek. Zjawisko to jest nazywane w hematologii aglutynacją.
W 1901 roku odkrył to austriacki uczony Karl Landsteiner, a kilka lat później inni uczeniu dali początek nauce o grupach krwi. Oznaczyli je symbolami A, B, AB, 0 i od końca lat dwudziestych XX wieku ta terminologia obowiązuje na całym świecie.
Największe znaczenie, gdy chodzi o układy grupowe krwi, mają układ AB0, Rh oraz Kell.
Układ AB0
Do tego układu grupowego krwi przynależysz przez całe życie. Choć może dojść do jego zmiany w wyniku przeszczepu szpiku kostnego, to nie jest to regułą. O tym, jaką grupę krwi posiadasz, decyduje obecność antygenu A lub B. I tak oto w grupie:
- A — na erytrocytach występuje antygen A,
- B — na erytrocytach występuje antygen B,
- AB — na erytrocytach występuje zarówno antygen A i B,
- 0 – na erytrocytach nie ma antygenu A i B.
W zależności od tego, którą grupę krwi posiadasz, w jej surowicy obecne są odpowiednio różne naturalne przeciwciała, które skierowane są przeciwko nieobecnemu w krwinkach antygenowi. W praktyce oznacza to, że w grupie:
- O – obecne są przeciwciała anty-A i anty-B,
- A – obecne są przeciwciała anty-B,
- B – obecne są przeciwciała anty-A,
- AB – nie ma przeciwciał anty-A i anty-B.
Gdyby w nagłym przypadku lekarze przetoczyli Ci krew z antygenami, których nie posiadasz, może dojść do groźnej reakcji poprzetoczeniowej. W przypadku przetoczenia krwi z antygenami, których pacjent nie ma, występuje groźna immunologiczna reakcja poprzetoczeniowa.
Układ Rh
Układ Rh związany jest 49 typami antygenów, które występują na czerwonych krwinkach. Wśród nich najważniejszym i najbardziej immunogennym jest antygen D.
To on decyduje, czy przy Twojej grupie krwi widnieje oznaczeni Rh+, czy też Rh-. Jeśli na powierzchni erytrocytów w Twojej krwi obecny jest antygen D, jesteś w grupie osób z czynnikiem Rh+. W przeciwnym razie, gdy tego antygenu brak, posiadasz Rh-. W obu przypadkach jest to niezależne, czy masz grupę AB, 0, czy też inną, ponieważ układ Rh jest niezależny od antygenów A i B.
Znajomość tego czynnika jest szczególnie ważna, gdy planujesz mieć dzieci. Istnieje bowiem ryzyko pojawienia się konfliktu serologicznego, który może być bardzo groźny w skutkach dla Twojego potomstwa.
Przeczytaj także: Konflikt serologiczny — co warto o nim wiedzieć
Układ Kell
To trzeci, nie mniej ważny układ grupowy czerwonych krwinek, składający się z 25 różnych antygenów. Wśród nich najważniejszą rolę pełną antygeny K oraz k, które mogą znajdować się na powierzchni wszystkich krwinek Twojej krwi.
To, czy je posiadasz, czy też nie, ważne jest przede wszystkim w sytuacji, gdy planujesz potomstwo oraz przy transfuzji krwi. W pierwszym przypadku ma to związek z konfliktem serologicznym, a w drugim niesie ze sobą ryzyko zaburzeń hemolitycznych. Może też być przyczyną choroby hemolitycznej u noworodków.
Jak poznać swoją grupę krwi?
To prostsze, niż mogło Ci się wydawać. Wystarczy, że zgłosisz się na laboratoryjne badanie krwi. To właśnie wtedy zostaje oznaczony Twój układ grupowy krwi AB0 i Rh.
Nigdy tak naprawdę nie wiesz, kiedy taka wiedza może się przydać. Nie musisz potrzebować przetoczenia, ale możliwe, że znajdziesz się w sytuacji, kiedy ktoś będzie go potrzebował, by przeżyć. Wówczas możesz zostać dawcą krwi, która uratuje mu życie.
Pomysłem wartym rozważenia jest posiadanie tak zwanej krewkarty, czyli identyfikacyjnej karty grupy krwi. To dokument, dzięki któremu ratownicy medyczni i pracownicy systemu opieki zdrowotnej, bez wykonywania dodatkowych badań mogą poznać Twoją grupę krwi. Czasem liczą się sekundy, gdy dojdzie do wypadku i wtedy taka informacje może uratować Ci życie.
Wydanie jej jest odpłatne, ale możesz też otrzymać ją za darmo, gdy w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa dwukrotnie honorowo oddasz swoją krew.