Witamina B12, zwana fachowo kobalaminą, jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Podobnie jak inne witaminy z grupy B jest rozpuszczalna w wodzie i nie jest syntezowana przez nasze ciało. Oznacza to, że musi być regularnie dostarczana z pożywieniem. Niestety często dochodzi do sytuacji, w której pojawia się niedobór witaminy B12, co powszechnie utożsamiane jest z wegetariańską lub wegańską dietą. Nie jest to jednak cała prawda na temat braków tej witaminy w ludzkim ustroju.
Niedostateczne wchłanianie kobalaminy z pożywieniem przez ciało człowieka w wyniku różnego rodzaju chorób jest również istotną przyczyną niskiego poziomu tej witaminy. Dlatego niedobór witaminy B12 to problem nie tylko wegan.
Jakie są objawy niedoboru tej ważnej witaminy i jak im zapobiegać? Co zrobić, jeżeli występują u nas niedobory witaminy B12?
Rola witaminy B12 na poziomie komórkowym
Witamina B12 pełni funkcję kofaktora w wielu różnych procesach biochemicznych zachodzących w komórkach ludzkiego ciała. Kofaktory są to związki, które są potrzebne enzymom do działania. Kobalamina bierze udział w syntezie DNA oraz przemianach białek, tłuszczy i węglowodanów. Uczestniczy także w produkcji ważnej dla naszego układu nerwowego mieliny, która niczym poduszka otacza wypustki ludzkich komórek nerwowych. Mnogość procesów, w których witamina B12 jest kluczowa przekłada się na wieloaspektowe problemy, jakie niesie ze sobą jej niedobór.
Przeczytaj także: Niedobór witamin – jak go rozpoznać
Niedobory witaminy B12 – przyczyny
Jak już wcześniej wspomniałem głównym źródłem witaminy B12 są produkty pochodzenia zwierzęcego takie jak mięso, jaja bądź nabiał. Istnieją trzy główne przyczyny niedoboru witaminy B12:
- autoimmunologiczne – związana z wytworzeniem przeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym żołądka. Komórki te wytwarzają czynnik wewnętrzny, który umożliwia wchłanianie witaminy B12. Stąd zniszczenie komórek okładzinowych żołądka prowadzi do niedoboru witaminy B12,
- nieprawidłowe wchłanianie związane z przebyciem zabiegów na żołądku, chorobą trzewną czyli celiakią, bądź operacjami związanymi z ciężkim przebiegiem choroby Leśniowskiego-Crohna
- błędy dietetyczne
- ścisła dieta wegańska bez suplementacji tej witaminy.
Objawy niedoboru witaminy B12
Witamina B12 bierze udział w wielu różnych procesach zachodzących w ludzkim ciele. Najbardziej znanym objawem jej niedoboru jest niedokrwistość megaloblastyczna czyli taka, w której średnia objętość krwinki czerwonej – MCV przekracza 100fL. Związane jest to z nieprawidłową syntezą DNA podczas hematopoezy, czyli procesu produkcji krwi a przez to nieprawidłowym dojrzewaniem erytrocytów. Często zdarza się jednak, że nawet u osób z niedoborami tej witaminy nie dochodzi do rozwinięcia się niedokrwistości. Oznacza to, że prawidłowa wartość MCV w morfologii krwi nie wyklucza jednoznacznie niedoboru witaminy B12. Do mniej znanych, a równie ważnych objawów niedoboru witaminy B12 należą:
- drżenia rąk
- utrata smaku i chudnięcie
- depresja
- trudności w koncentracji, zmienność nastroju
- pieczenie języka
- drętwienie kończyn
- zaburzenia erekcji
- obniżenie płodności
- osłabienie odporności
- pogorszenie wzroku
- podwyższone ryzyko osteoporozy
Co zrobić w razie wystąpienia objawów niedoboru witaminy B12?
Lista ewentualnych objawów niedoboru witaminy B12 jest bardzo długa i nierzadko zdarza się, że osoby, którym brakuje tej witaminy, prezentują tylko dwa lub trzy objawy co znacząco utrudnia postawienie odpowiedniej diagnozy. Warto omówić ten złożony problem z lekarzem zajmującym się niedoborami witamin oraz zbadać poziom tej bardzo ważnej witaminy we krwi. Nie należy ignorować objawów niedoboru, gdyż wiele wskazuje na to, że objawy neurologiczne mają tendencję do pozostawania na długie klata nawet pomimo suplementacji tej witaminy. Równocześnie należy pamiętać, że jeżeli decydujemy się na dietę wegańską to należy zaopatrzyć się w odpowiedni suplement diety wyposażony w tę witaminę tak, aby ustrzec się przed jej niedoborami.
Nadmiar witaminy B12
O tym, że niedobory witaminy B12 mogą negatywnie wpłynąć na Twoje zdrowie i równowagę w organizmie już wiesz. Jeśli jednak zastanawiasz się, czy może dojść do sytuacji, w której poziom witaminy B12 będzie zbyt wysoki, to tak, jest to możliwe. Na szczęście witamina B12 jest witaminą bezpieczną.
Oznacza to, że nawet, jeśli z jakiegoś powodu przyjmiesz zbyt duże dawki witaminy B12, nie wywoła to szkodliwych skutków ubocznych. Twój organizm poradzi sobie z nadmiarem za pomocą większej absorpcji i wydalania go z organizmu.
Niedobór witaminy B12 – kiedy wykonać badania
Badania, które pozwalają ocenić poziom witaminy B12 warto wykonywać nie tylko w sytuacji, gdy pojawią się konkretne objawy, świadczące o jej niedoborach.
Profilaktyczne badania na niedobór witaminy B12 powinny wykonywać przede wszystkim osoby:
- z chorobami i dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego (nudności, utrata smaku, zaparcia lub biegunki, pieczenie języka, chudnięcie),
- stosujące dietę wegańską i wegetariańską,
- które długotrwale stosują inhibitory pompy protonowej lub blokery receptorów H2,
- po zabiegach bariatrycznych (zmniejszania żołądka),
- z AIDS,
- cierpiące na zaburzenia wchłaniania.
Badania tego rodzaju wskazane są też w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Oprócz sprawdzania niedoboru witaminy B12, powinieneś też zbadać poziom kwasu foliowego. Braki tych dwóch elementów w organizmie mogą bowiem doprowadzić do niedokrwistości megaloblastycznej.
Ze względu na to, iż niedobór witaminy B12 może być wywołany przez różne czynniki, warto zbadać właściwą przyczynę. Dzięki temu będziesz wiedzieć, co zmienić w swojej diecie czy też jaki rodzaj zaburzeń przyczynia się do problemów z wchłanianiem tej bardzo ważnej witaminy. Pomocny w takiej sytuacji okazuje się test Schillinga. Z jego pomocą można ustalić, jak wygląda wchłanianie witaminy B12 z przewodu pokarmowego.
Źródła witaminy B12
Jeśli chcesz zmniejszyć niedobór witaminy B12, powinieneś wprowadzić do swojej diety produkty, które ją zawierają. To najlepszy obok suplementacji sposób na podniesienie jej poziomu w swoim organizmie i tym samym zmniejszenie ryzyka skutków ubocznych wywołanych przez jej niedobór.
Witamina B12 znajduje się między innymi w:
- rybach, a dokładnie w makreli, łososiu, tuńczyku, pstrągu, dorszu, śledziu i sardynkach,
- owocach morza,
- wieprzowinie, drobiu i wołowinie,
- serze żółtym, jogurcie i mleku,
- podrobach,
- produktach sojowych.
Jak widzisz, niedobór witaminy B12 to problem nie tylko osób na diecie wegańskiej lub wegetariańskiej. A ponieważ składnik ten jest niezmiernie ważny dla prawidłowego funkcjonowania Twojego organizmu, powinieneś dbać o jego właściwy poziom. Pomogą Ci w tym zarówno badania, jak i stosowanie bogatej w witaminę B12 diety oraz dobrze dobranej suplementacji.
Jeśli zauważysz u siebie wspomniane wyżej objawy świadczące o niedoborach witaminy B12 zgłoś się do lekarza. Dzięki temu unikniesz poważnych problemów zdrowotnych i szybko uzupełnisz braki witaminowe, jeśli to one są źródłem Twoich dolegliwości.