Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, to autoimmunologiczne schorzenie, w którym układ odpornościowy atakuje własną tarczycę, prowadząc do jej stopniowego uszkodzenia. Choroba ta jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, a jej objawy obejmują m.in. chroniczne zmęczenie, przyrost masy ciała, wypadanie włosów, zaburzenia koncentracji oraz depresję. Oprócz leczenia farmakologicznego zasadniczą rolę odgrywa odpowiednio dobrana dieta w Hashimoto.
Dlaczego dieta w Hashimoto jest tak ważna?
Dieta w Hashimoto pełni nie tylko funkcję wspomagającą leczenie farmakologiczne, ale może również znacząco poprawić samopoczucie chorego i zredukować stan zapalny w organizmie. Właściwie dobrane składniki diety mogą:
- poprawić funkcjonowanie tarczycy,
- wspierać konwersję hormonów T4 do aktywnej formy T3,
- zmniejszać poziom przeciwciał przeciwtarczycowych,
- chronić organizm przed stresem oksydacyjnym,
- poprawiać pracę układu pokarmowego i wchłanianie kluczowych składników odżywczych.
Produkty bogate w selen – kluczowy pierwiastek w Hashimoto
Selen jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy, ponieważ wpływa na konwersję tyroksyny (T4) do trójjodotyroniny (T3), która reguluje metabolizm. Badania pokazują, że selen działa również immunomodulacyjnie, zmniejszając stan zapalny i obniżając poziom przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO i anty-Tg).
Najlepsze źródła selenu w diecie to:
- orzechy brazylijskie (już 2-3 sztuki dziennie pokrywają dzienne zapotrzebowanie),
- ryby morskie (łosoś, tuńczyk, dorsz),
- jajka,
- nasiona słonecznika,
- mięso drobiowe i wołowe.
Dieta w Hashimoto powinna uwzględniać te produkty, ponieważ niedobór selenu jest jednym z czynników pogarszających przebieg choroby.
Jod – niezbędny, lecz wymagający kontroli
Jod jest kluczowy dla produkcji hormonów tarczycy, ale jego nadmiar może nasilać reakcję autoimmunologiczną i prowadzić do zaostrzenia objawów Hashimoto. Osoby z tą chorobą nie powinny całkowicie eliminować jodu z diety, lecz spożywać go w umiarkowanych ilościach.
Najlepsze źródła jodu to:
- ryby morskie (np. dorsz, halibut, makrela),
- owoce morza,
- mleko i produkty mleczne,
- jaja.
Warto unikać nadmiernego spożycia soli jodowanej oraz wodorostów, takich jak nori czy kombu, które mogą dostarczać zbyt dużych ilości jodu.
Cynk – wsparcie dla układu odpornościowego
Cynk wspiera regenerację komórek tarczycy i wpływa na syntezę hormonów. Niedobór cynku może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego oraz nasilenia objawów Hashimoto.
Produkty bogate w cynk to:
- pestki dyni,
- mięso wołowe i drobiowe,
- rośliny strączkowe (ciecierzyca, soczewica),
- pełnoziarniste produkty zbożowe.
Regularne spożywanie tych produktów wspomaga pracę tarczycy oraz poprawia kondycję skóry i włosów, co jest istotne dla osób z Hashimoto.
Witaminy z grupy B – kluczowe wsparcie metaboliczne
Witaminy z grupy B, zwłaszcza B12 i B6, wspierają funkcje metaboliczne i układ nerwowy. U osób z Hashimoto często występują niedobory witaminy B12, co może nasilać objawy neurologiczne, takie jak osłabienie pamięci czy zmęczenie.
Najlepsze źródła witamin z grupy B to:
- mięso drobiowe,
- ryby (np. makrela, sardynki),
- jaja,
- produkty pełnoziarniste.
Osoby na dietach wegetariańskich lub z zaburzeniami wchłaniania mogą potrzebować suplementacji witaminy B12.
Antyoksydanty – walka ze stresem oksydacyjnym
Hashimoto wiąże się ze zwiększonym stresem oksydacyjnym, który przyspiesza uszkodzenia komórek tarczycy. Dieta w Hashimoto powinna być bogata w antyoksydanty, które neutralizują wolne rodniki i wspierają układ odpornościowy.
Najlepsze źródła antyoksydantów to:
- owoce jagodowe (np. borówki, maliny),
- warzywa kapustne (brokuły, kalafior),
- zielona herbata,
- oliwa z oliwek.
Regularne spożywanie tych produktów może wspomóc regenerację tarczycy i poprawić ogólną kondycję organizmu.
Probiotyki i prebiotyki – klucz do zdrowych jelit
Prawidłowa mikroflora jelitowa jest istotna w kontekście chorób autoimmunologicznych, ponieważ zaburzenia w obrębie układu pokarmowego mogą nasilać stan zapalny.
Do źródeł probiotyków należą:
- kiszonki (kapusta kiszona, ogórki kiszone),
- kefir, jogurt naturalny,
- fermentowane produkty sojowe (np. tempeh).
Prebiotyki, wspierające rozwój zdrowej flory bakteryjnej, znajdują się w:
- cebuli,
- czosnku,
- porach,
- szparagach.
Dieta w Hashimoto bogata w te produkty poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego i wspiera odporność.
Dieta eliminacyjna – czy warto zrezygnować z glutenu i nabiału?
Badania sugerują, że u wielu osób z Hashimoto spożycie glutenu i nabiału może nasilać objawy choroby oraz zwiększać poziom przeciwciał przeciwtarczycowych. Dieta eliminacyjna może przynieść korzyści, szczególnie jeśli pacjent cierpi na dodatkowe schorzenia, takie jak celiakia lub nietolerancja laktozy.
Produkty naturalnie bezglutenowe to:
- ryż,
- kasza jaglana,
- komosa ryżowa,
- amarantus.
Warto jednak pamiętać, że dieta eliminacyjna powinna być wprowadzana pod nadzorem specjalisty, aby uniknąć niedoborów żywieniowych.
Produkty, których należy unikać
W diecie osób chorujących na Hashimoto warto unikać:
- produktów wysoko przetworzonych,
- tłuszczów trans,
- cukrów prostych,
- nadmiaru kofeiny i alkoholu.
Takie produkty mogą nasilać stan zapalny i negatywnie wpływać na funkcjonowanie tarczycy.
Źródła:
- Wentz I. Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie. Wydawnictwo Galaktyka, 2017.
- Karney A. Dieta w chorobach autoimmunologicznych. PZWL, 2021.
- Pizzorno J., Murray M. Encyklopedia żywienia. Elsevier Urban & Partner, 2019.
- Banaszczyk K., Maliszewska A., Owsiany M. Znaczenie selenu w leczeniui choroby Hashimoto. Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2019.